Wat is een deepfake?
Deepfakes zijn beelden, geluiden en teksten die door kunstmatige intelligente software worden gecreëerd. Slimme software wordt dan gebruikt voor de creatie of manipulatie van beelden, audio en teksten. Dat noemt men dus ook wel ‘deepfakes‘. De bekendste deepfakes zijn waarin het gezicht van de ene persoon wordt verwisseld met dat van een ander
Voorbeelden van criminele toepassingen van deepfakes:
Cybercrime: denk aan afpersingen of frauduleuze transacties via deepfakes. Experts waarschuwen dat deepfake technologie ook een verscheidenheid aan IT-risico’s voor ondernemingen met zich meebrengt. Bij deepfake-phishing wordt bijvoorbeeld gebruikgemaakt van deepfake-inhoud om gebruikers te misleiden tot het doen van ongeautoriseerde betalingen of het vrijwillig verstrekken van gevoelige informatie die cybercriminelen in hun voordeel kunnen gebruiken.
Nepnieuws: In een tijd waarin nepnieuws bij lijkt te dragen aan een groot deel van de ellende in de wereld, hebben deepfakes de rol van propaganda-instrument op zich genomen. Deepfakes kunnen gebruikt worden om de waarheid te manipuleren, deepfakes kunnen daadwerkelijk de meningen van mensen over een bepaald persoon beïnvloeden.
Porno: Op dit moment wordt deepfake-technologie vooral in pornovideo’s gebruikt. Meer dan 95% van de deepfakes heeft een pornografische inhoud. Denk aan een beroemdheid wiens gezicht op een porno-actrice is geplakt zonder toestemming, of denk aan jonge meisjes die op de middelbare school zitten en hun eigen gezicht zien in een pornovideo.
Sextortion: Is een scam waarbij cybercriminelen mensen chanteren om geld te sturen onder de dreiging dat ze compromitterende video’s van de persoon in kwestie vrijgeven. De scam kan plaatsvinden zonder dat er een echte video bestaat. Met deepfake kan echt compromitterend materiaal gecreëerd worden. Zelfs als het slachtoffer weet dat de video niet echt is, kan het voelen alsof er geen andere keuze is dan te betalen. De video kan namelijk erg realistisch zijn.
Hoe kunnen we ons beschermen tegen deepfakes?
Veel gemiddelde internetgebruikers hebben nu een aanzienlijk aantal foto’s en video’s op hun sociale media-accounts en andere websites geplaatst, waardoor ze een groter risico lopen op deepfake-aanvallen. Een van de belangrijkste stappen om de toegang tot uw afbeelding te beperken, is door het aantal persoonlijke foto’s dat u uploadt te minimaliseren. Hoe minder foto’s en video’s van u beschikbaar zijn, hoe kleiner de kans dat er een overtuigende deepfake kan worden gemaakt met uw afbeelding. Zorg ervoor dat je privacy-instellingen hebt voor de foto’s en video’s die je wilt delen, zodat ze niet door het grote publiek kunnen worden bekeken. Verbeter de beveiliging van je apparaat, gebruik hiervoor een VPN. Maak regelmatig back-ups van je gegevens, zodat je beschermd bent tegen ransomware. Gebruik verschillende, sterke wachtwoorden voor verschillende accounts. Gebruik tweefactorauthenticatie. Last but not least, vertrouw en controleer jezelf!
Als je toch slachtoffer wordt van cybercriminaliteit met betrekking tot deepfakes; meld dit dan. Maak een melding van het materiaal dat met jouw foto’s is gemaakt bij het platform waarop het is gedeeld. Neem daarnaast contact op met de lokale autoriteiten en dien een formele klacht in.
Onderzoek deepfakes noodzakelijk?
Deepfakes zullen waarschijnlijk niet meer verdwijnen en dat is de reden dat meer onderzoek noodzakelijk is. Er wordt gewerkt aan regels die misbruik van deepfakes tegen moeten gaan. Maar ook met regels en wetgeving zal het herkennen van deepfakes belangrijk blijven om bijvoorbeeld in de opsporing niet achter de verkeerde mensen aan te gaan. Stel je voor dat je een bewakingscamera hackt en er een realtime deepfake van kan maken waarbij je dus het hoofd of lichaam van iemand anders ziet tijdens een inbraak. Dan heb je dus onjuiste bewakingsbeelden waarbij je niet weet dat je naar de verkeerde persoon op zoek bent. Het is mede daarom ook van belang dat we deepfakes op een forensisch verantwoorde wijze weten te onderzoeken. Bewijs kan van grote invloed zijn bij het bepalen van de uitkomst van een strafzaak. Digitaal forensische wetenschappers werken hard aan nieuwe tools om deepfakes beter op te sporen, maar het zal altijd een kat-en muisspel zijn.
Kun je iemand aansprakelijk stellen als jouw gezicht gebruikt wordt in een deepfake en kun je de publicatie ervan stopzetten, dan wel voorkomen?
Het verspreiden van seksueel getint beeldmateriaal van een ander is strafbaar op grond van artikel 139h Wetboek van Strafrecht. Het is echter de vraag of een video waarbij iemands gezicht via deepfake wordt geplaatst ook strafbaar is onder deze bepaling. De betreffende persoon heeft namelijk niet deelgenomen aan de beelden.
Wel kun je een beroep doen op het portretrecht uit artikel 21 van de Auteurswet. Uit dit artikel volgt dat iemand niet zomaar een portret waarop een ander herkenbaar in beeld wordt gebracht mag publiceren. Hiervoor is toestemming nodig van diegene. Hoe het portret tot stand is gekomen, is niet van belang. Een karikatuur van iemand kan ook als portret worden aangeduid. Deepfakes vallen dus ook onder de bescherming van het portretrecht.
Volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) kun je ook een beroep doen op twee mensenrechten: artikel 8 EVRM (recht op privacy) en artikel 10 EVRM (recht op vrijheid van meningsuiting).
De AVG kan mogelijk helpen bij verzet tegen verspreiding van een deepfake op een platform. Deze wetgeving legt verwerkingsverantwoordelijken namelijk verschillende plichten op die moeten bijdragen aan een juiste gang van zaken rondom persoonsgegevensverwerking. Zo moet een platform voldoen aan een verwijderverzoek van een betrokkene indien er geen rechtmatige grondslag is voor gegevensverwerking.
Het kernprobleem van deepfakes is niet de wetgeving zelf. Maar de handhaving daarvan. Handhaving wordt vooral bemoeilijkt doordat nu al een enorme hoeveelheid gemanipuleerd materiaal verschijnt. Het huidige recht legt immers niet de ontwikkeling van deepfake en het aanbieden aan banden, maar het gebruik daarvan voor specifieke doeleinden. Het kwaad is dan al geschied. Experts verwachten dat over vijf jaar meer dan negentig procent van alle online-content geheel of gedeeltelijk gemanipuleerd zal zijn. Door de opkomst van deepfakes zal dit topic steeds vaker op de politieke en maatschappelijke agenda komen te staan en dat is ook nodig voordat er nieuwe regels kunnen worden geïntroduceerd. Vooralsnog moeten we vooral ons gezond verstand gebruiken!
Meer weten over deepfakes?
Neem dan contact met ons op, wij helpen u graag verder.
