Als een politieman of politievrouw onderwerp wordt van een intern onderzoek is dat een heel ingrijpende ervaring. Ik heb dit van nabij mogen meemaken de afgelopen maanden.

De organisatie waarvoor men veel jaren met passie en toewijding heeft gewerkt keert zich tegen je, maanden zit je thuis zonder precies te weten waarvoor? O ja plichtsverzuim is wat ze je hebben medegedeeld. Het intern onderzoek tegen je vindt plaats in opdracht van de eenheidsleiding. Het wordt uitgevoerd door onderzoekers van het bureau VIK (veiligheid, integriteit en klachten), veelal collega’s waar je in het verleden nog mee hebt samengewerkt.

Emotioneel gezien een zeer belastende situatie en niet alleen voor de persoon zelf. De regionale kranten staan er maanden vol van en zelfs in het acht uur journaal is er een item over jou en je ‘foute’ collega’s.

Er is je heel duidelijk gemaakt dat er voor jou een contactverbod geldt met alle collega’s van Politie Nederland en je wordt er expliciet op gewezen dat contact met de pers verboden is. Na acht maanden volgt je eerste verhoor, je krijgt te horen dat je pestgedrag hebt vertoond op de werkvloer en dat je naar de directe leiding van jouw eenheid ondermijnend gedrag hebt vertoond.

Tijdens dat eerste verhoor, wat eigenlijk een interview zou moeten zijn, word je geconfronteerd met duizenden WhatsApp berichten, geschreven door jou en enkele collega’s. De meeste hiervan zijn afkomstig uit een besloten groep van 6 agenten waaronder jij. En je bent de eerste om volmondig toe te geven dat de gesprekken in deze afgesloten groep de schoonheidsprijs zeker niet verdienen.

Ik ga nu verder niet in op de hele gang van zaken in dit drama, maar dat een heimelijke liefdesaffaire tussen twee getrouwde collega’s de start van dit onderzoek was, is mij als onderzoeker wel heel pijnlijk duidelijk geworden. Wat dit doet met een politieagent: geestelijk leed, daar komen de betrokken agenten zelf wel mee, als de tijd daar rijp voor is.

Ik wil me wel nog even uitspreken over de start van dit interne onderzoek.

Een besloten WhatsApp groep, waar door een van de agenten de berichten zijn gelekt naar de directe leiding. Privacy op je (dienst)telefoon, op dit vlak kent het Nederlandse recht nog maar weinig jurisprudentie, maar die is er wel. En daarbij gaat het zelfs over een verdachte in een strafzaak en niet over een werknemer die bijna 25 jaar zijn politiewerk tot volle tevredenheid heeft uitgevoerd.

In zijn arrest van 4 april 2017 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de politie zonder toestemming van een officier van justitie of rechter-commissaris, alleen een onderzoek mag doen aan een smartphone als de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer beperkt blijft. Maar als het onderzoek aan een smartphone zo ver gaat dat een bijna compleet beeld ontstaat van het persoonlijk leven van de smartphone gebruiker, dan kan het onderzoek onrechtmatig zijn. De politie mag niet zomaar alle gegevens uitlezen, zoals de contacten, oproepgeschiedenis, foto’s, SMS en WhatsApp-berichten. Daarvoor is toestemming nodig van een officier van justitie of rechter-commissaris.

Een werkgever mag dus ook niet zomaar alle gegevens van een (dienst)telefoon uitlezen en nader onderzoeken. Het controleren van personeel is niet verboden, maar wel aan strikte regels gebonden. Werkgevers moeten namelijk rekening houden met de privacy van de werknemers. Zo mag een werkgever niet meer persoonsgegevens van een werknemer verzamelen en bekijken dan nodig is om het doel van de controle te bereiken.

In deze casus had men de telefoons van de betrokkene agenten nodig om de gelekte berichten aan de leiding in dit onderzoek te kunnen rechtvaardigen. Deze werden dan ook al op dag 1 van dit ‘zakelijke’ conflict ingenomen en bijna direct uitgelezen.

In totaal werden meer dan 2.444 WhatsApp contacten en 26 WhatsApp groepen op twaalf telefoons onderzocht, merendeel volledig irrelevant voor dit onderzoek. Maar ook medische en persoonlijke gegevens en privéfoto’s werden schaamteloos door het team VIK bekeken. En gesproken over personeelsdruk en ‘schaarste’ bij de politie, duur van het onderzoek: 14 maanden met op het hoogtepunt een team van 30 rechercheurs, die onder andere bijna 160 getuigen zijn gaan horen.

Ik heb in mijn lange politiecarrière aan veel (recherche)onderzoeken meegewerkt, maar zelden heb ik een onderzoek gezien waar de wettelijke regels van proportionaliteit en subsidiariteit zo met de voeten zijn plat getreden.

We zijn nu 19 maanden verder en de betrokkene agenten gaat het nu redelijk. Ze zijn vastbesloten om te vechten voor hun recht en eerherstel. Wij als bureau en vele anderen -waaronder veel oud politie collega’s, maar ook leden van de Tweede Kamer en politiebonden- wij vechten waar mogelijk mee.

Eigenlijk had deze blog de volgende titel moet dragen:

‘Waarom een heimelijke liefdesaffaire de loopbaan van 5 agenten ruïneerde en de belastingbetaler meer dan 1.5 miljoen euro kostte’.

Of

Jullie, de politie, hebben mijn man van achteren en met een bot mes, diep gestoken in zijn donkerblauwe hart. (Uitspraak van partner van een van de betrokkene agenten).

Maar …. Ik kon niet kiezen.

Nabrander: eerste contacten met Netflix zijn gelegd en u mag raden wie de rechten voor dit koningsdrama in zijn bezit heeft.